home > woord en beeld >

Inleiding

Deze website presenteert resultaten van ons onderzoek naar de familie Boucneau in Vlaanderen - de hoofdbrok - en onze naamgenoten buiten Vlaanderen (Wallonië, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten). Momenteel leven er een vijftigtal naamgenoten in België (Vlaanderen) en ongeveer evenveel in Frankrijk. (Lees hier meer over de verspreiding van onze familienaam).

In het verleden werd de naam Boucneau soms op een andere manier geschreven dan vandaag: Bouceneau, Bouckenau, Bouckeneau, Bouckneau, Boucniau, Bougneau enz... Pas in de tweede helft van de 19de eeuw kreeg de huidige spelling de overhand.

Onze familienaam is van oorsprong een Franstalige familienaam die ook door de Vlaamse Boucneaus op zijn Frans wordt uitgesproken. In de Verenigde Staten klinkt de naam als 'buckno'.
In Veurne-Ambacht (West-Vlaanderen) wordt in het dialect van de streek de naam soms als 'boeknove' of 'boeknoge' uitgesproken. Dit leidt soms tot verwarring met andere bestaande Vlaamse familienamen (Boekenhove, Bouckenooghe...). Aangezien we nu weten dat Boucneau van oorprong een Franstalige naam is, kan het dus ook geen verfransing zijn van een oudere Vlaamse familienaam zoals wel eens wordt beweerd.

Onze naam zou in het Frans 'bokje' betekenen. In Boucneau herkennen we inderdaad het element 'bouc' dat in het Frans bok betekent. Het tweede element, namelijk '-neau', is een verkleinwoord dat in het Oud-Frans populair was.
Toch zou er nog een andere verklaring kunnen zijn. In Zuid-Frankrijk (in het department Charente-Maritime), in de buurt van Bordeaux, bestaat er een stadje met de naam Bougneau. De familienaam Bougneau kwam in het verleden veel voor in die regio. Zou het kunnen dat de Boucneaus oorpsronkelijk uit die regio afkomstig zijn?

Onze verste 'Belgische' voorouders woonden 16de en 17de eeuw in de dorpen van het graafschap Henegouwen, de kern van de huidige Belgische provincie Henegouwen. Rond 1700 werd een aantal van die dorpen bij Frankrijk ingelijfd.

Omstreeks 1670 verliet een zekere Estienne (Stephanus) Boucneau zijn geboortedorp Nimy, een dorp bij Bergen (Mons), om een nieuw leven te beginnen in Avekapelle, in de toenmalige kasselrij Veurne (een bestuurlijke en gerechtelijke onververdeling van het graafschap Vlaanderen). Stephanus, hoefsmid van beroep, is de stamvader van de Vlaamse Boucneaus. We kennen ook zijn vader (Anthoine) en zelfs zijn grootvader (Benoît); deze werd geboren omstreeks 1575. (Bekijk hier de oude aktes).

Meer in het zuidoosten van het graafschap Henegouwen, in de streek van Rance en Sivry (Henegouwen, België), leefden er Boucneaus die marmerbewerkers waren. Het rode marmer van Rance, le Rouge Royal, is te vinden in tal van beroemde plaatsen in Europa, bijvoorbeeld in Versailles. Nu komt de familienaarm in Wallonië (op één enkele ingeweken uitzondering na) niet meer voor.

In het dorpje Ferrière-la-Petite (arrondissement Avesnes, département du Nord, Frankrijk) leefden Boucneaus die boeren waren. Veel van hun afstammelingen wonen nu nog altijd in die streek. De regio grenst aan de Belgische provincie Henegouwen. Een link met de Boucneaus in Rance en omgeving is er niet meteen en gaat allicht ver terug in de geschiedenis.

In het begin van de 19de eeuw gingen er vanuit Rance Boucneaus naar Brussel om er zich als marmerhandelaar te vestigen, andere 'Waalse' Boucneaus gingen marmer verkopen en bewerken in Parijs en in het midden van diezelfde eeuw vinden we afstammelingen van de familie Boucneau uit Rance in Londen, duidelijk ook marmerbewerkers en handelaars in marmer. Zowel in Parijs als in Londen wonen momenteel geen Boucneau's meer. Er leven in Groot-Brittanië wel nog rechtstreekse afstammelingen van Adolphe Boucneau, nl. Jim Trewin en zijn familie!

Op het einde van de 19de eeuw emigreerde een weduwe, Kate 'Boucneau', met haar zoon Earnest, uit Engeland naar de Verenigde Staten na het overlijden van haar echtgenoot, Adolphe J.H. Boucneau, zoon van Adolphe Boucneau (uit Rance!) en zelf geboren in Engeland. Kate 'Boucneau' (Kate Chorley) was een Engelse. Van haar zoon Earnest Boucneau leven nu nog afstammelingen in de Verenigde Staten, nl. Bob Boucneau en zijn familie. Een andere 'Engelse' Boucneau, Christina, migreerde naar Nieuw-Zeeland en stierf er in Wellington in 1950.

Samengevat vertellen we dus twee paralelle verhalen op deze website: dat van de 'Vlaamse' Boucneaus met als stamvader Stephanus Boucneau aan de ene kant, en dat van de 'Waalse' Boucneaus, hoofdzakelijk afkomstig uit Rance en hun afstammelingen anderzijds. (Je kan de volledige stambomen hier raadplegen).

Hier en daar zijn er enkele losse eindjes die we misschien nooit zullen kunnen uitklaren, zoals die Boucneaus in Oostende rond 1700 of die ene Carla Boucneau in Duitsland...

Meer info:
- Een familienaam is je gegeven, website van Marcel Vervloet
- Over naamkunde op de website Familiegeschiedenis.be